Uitvoering zoekperiode bijstand op de schop, excuses wethouder

De uitvoering van de zoektermijn voor de bijstand gaat op de schop. Dat heeft de Enschedese gemeenteraad donderdagavond 2 juli besloten in de laatste raadsvergadering van het seizoen. Aanleiding voor het debat en het besluit waren rapporten van de Enschedese klachtencommissaris en de Nationale ombudsman, die stelden dat de uitvoering van de zoektermijn niet behoorlijk is. Wethouder Patrick Welman bood excuses aan voor de gang van zaken.

Terughoudende communicatie
Volgens de Nationale ombudsman en de klachtencommissaris moeten inwoners er van uit kunnen gaan dat de overheid je volledig informeert over hoe dingen in elkaar zitten, zonder enige terughoudendheid. Zij constateerden dat dit niet gebeurt bij het aanvragen van een bijstandsuitkering. Mensen die zich melden, hebben het recht direct een aanvraag in te dienen, maar de gemeente vraagt hen wel eerst vier weken veel sollicitatie-activiteiten te ondernemen. Hen informeren over het recht om direct een aanvraag in te dienen, gebeurde niet altijd.

Die terughoudendheid hebben zij beide geconstateerd en daarvan stellen ze dat deze niet past bij het vertrouwen dat mensen moeten kunnen hebben in de overheid. In die zin achten zij de klachten gegrond en stellen zij dat de gemeente Enschede onbehoorlijk handelt. Een zwaar en serieus oordeel, dat maar op één manier kan worden opgelost, namelijk dat de gemeente zonder enige terughoudendheid communiceert naar inwoners. Middels een raadsbrede motie werd dat geregeld.

Kwaliteit van de uitvoering
Dan doet de Enschedese klachtencommissaris nog enkele aanbevelingen die gaan over de kwaliteit van de uitvoering. Hij zegt wat over terugbelafspraken niet nakomen, stukken die kwijtraken en wijzigingen die niet goed worden verwerkt. Dat is niet goed. Maar het is ook mensenwerk. De vraag is echter hoe je ermee omgaat met als dat een keer misgaat. Ben je star en ontneem je mensen daarmee hun rechten, of toon je coulance en zoek je naar een passende, nette oplossing voor beide?

Ger rapport geeft het beeld dat het met name het eerste is. Inwoners worden vervolgens gestraft voor dergelijke fouten terwijl de fout niet aantoonbaar bij hen ligt. Die mentaliteit moet anders. Het College draagt verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de uitvoering. Dat betekent zowel ervoor zorgen dat het proces op orde is, als op gepaste wijze reageren indien dat niet zo is. Daarom steunden we ook een motie die ging over dergelijke vraagstukken.

Excuses van de wethouder
We hebben de wethouder gevraagd openlijk afstand te nemen van zijn uitspraken dat de onbehoorlijke gedragingen van de gemeente voortvloeien uit een keuze van de gemeenteraad.

De wethouder heeft de gemeenteraad van Enschede nooit negatief geadviseerd over de zoekperiode. We missen in deze een eigen moreel kompas van de wethouder. Wat kan er wel en wat kan er niet? We zagen een verschuilen achter een opdracht van de raad, maar de wethouder heeft nooit op enige wijze geprobeerd te komen tot een besluit dat leidde tot behoorlijk handelen. Hij heeft ook nooit aangegeven dat hij op pad is gestuurd met een onmogelijke opgave waaraan hij niet kon en wilde voldoen.

De raad heeft de opdracht gegeven terughoudend te zijn met het verstrekken van uitkeringen, om te stimuleren mensen aan het werk te krijgen, niet tot terughoudendheid met het verstrekken van informatie. Niet de opdracht tot willekeur, maar de opdracht tot maatwerk. Nu blijkt dat mensen alleen met een advocaat aan de hand hun recht krijgen. En dat hebben we niet met elkaar afgesproken. Uiteraard zijn wij niet voor willekeur.

Die excuses kwamen er. Dat was voor de PvdA reden een motie van wantrouwen, ingediend door een aantal oppositiepartijen, niet te steunen. Die motie kreeg geen meerderheid.