Patstelling in discussie over zoektijd

Het debat over de evaluatie van de vier weken zoektijd voor een bijstandsuitkering in de stedelijke commissie van 18 mei was voornamelijk een herhaling van zetten. Weer dezelfde argumenten voor, weer dezelfde argumenten tegen. Het leidde (weer) niet tot zicht op een breed gedragen aanpak in de raad. Daarvoor moeten partijen in de raad veel meer op zoek naar de gemeenschappelijke deler, in plaats van de tegenstellingen blijven opzoeken. Want waar iedereen het over eens moet zijn, is dat de werkwijze van het Werkplein sociaal, rechtmatig en effectief moet zijn.

Sociaal
De allerbelangrijkste randvoorwaarde voor het hanteren van de zoekperiode is of de werkwijze met de zoekperiode een sociale aanpak is. Het kan zijn dat mensen daardoor in de schulden komen, mensen met toch al een smalle beurs hun recht op een bijdrage niet komen opeisen vanwege onwetendheid, of dat mensen mentaal een tik krijgen van de vele afwijzingen op hun sollicitatie. Voor deze aspecten van de uitvoering is te weinig oog. Dat betoogden we ook in de stedelijke commissie. De evaluatie die het college naar de raad stuurde, ging alleen over het effect op het aantal uitkeringen, niet over de menselijke kant. Dat dit een gemis is, gaf wethouder Welman toe.

Rechtmatig
En mag het nu wel of niet, die zoekperiode? Echte helderheid is er niet. Zoals het beleid op papier staat lijkt het te mogen, maar de praktijk komt niet altijd overeen met het papier. Van werkzoekenden mag worden gevraagd eerst vier weken op zoek te gaan naar een baan alvorens ze een aanvraag indienen voor een bijstandsuitkering. Maar als ze er op staan dat ze die meteen indienen, dan moet de gemeente deze ook in behandeling nemen.

De crux zit hem in het feit hoe de gemeente omgaat met het communiceren van de rechten en de plichten. En dat is een grijs gebied waar moeilijk vat op te krijgen is. Wat de PvdA betreft moet een gemeente inwoners altijd open, eerlijk en volledig informeren over hun rechten en plichten. Daarom steunden we in februari ook een motie daarover.

Effectief
De vraag die niet helder met ja of nee beantwoord kan worden, is of de zoekperiode werkt om meer mensen aan het werk te krijgen. De gemeente claimt op basis van de daling van het aantal ingediende aanvragen dat dit komt door de zoekperiode. Maar overtuigende bewijsvoering anders dan een zachte veronderstelling is er niet voor.

Duidelijkheid
Duidelijkheid over al die aspecten rond de zoekperiode komt er hopelijk in de komende maanden. De Nationale Ombudsman heeft aangekondigd de werkwijze in Enschede te onderzoeken en de klachtencommissaris is inmiddels op zijn post. Hij kan vanuit zijn deskundige blik de gang van zaken aanschouwen. Tenslotte volgt nog de uitspraak over het bezwaar wat de gemeente heeft aangetekend tegen op de beschikking van de rijksuitkering (MAU).

Al met al moet dat tot feiten en cijfers leiden die de discussie uit interpretaties, inschattingen en oordelen over individuele gevallen kan halen. Pas dan kunnen we helder en goed oordelen, wat hopelijk leidt tot een breed gedragen, sociaal, rechtmatig en effectief instrument om zoveel mogelijk mensen naar werk te begeleiden.