Zomernota 2019

Dinsdag 9 juli hebben we de Zomernota 2019 behandeld. We hebben vijf moties (uitbetaling van bijstand in natura, flexibele bijstand, impuls tegen armoede, right to challenge en zero emissie binnenstad distributie) ingediend en die zijn allemaal, vrijwel unaniem aangenomen!

Hierbij onze bijdrage:

We zijn een jaar verder. Vorig jaar presenteerden we het coalitieakkoord, vol goede moed, met mooie plannen en een sluitende begroting. Want wie had kunnen bedenken dat Den Haag nog een jaar zo door zou modderen? Nog een jaar van tekorten, veroorzaakt door het niet uitgeven van geld dat er wel is, door landelijke besluiteloosheid. Het is een treurige Zomernota. Gelukkig ziet de PvdA wel een paar lichtpuntjes, zoals het transformatiebudget en de investeringen in schoolgebouwen.

Maar die mooie lichtpuntjes kunnen niet verhelpen dat iedereen zich zorgen maakt over de financiële gezondheid van de stad. We lopen tegen de grenzen aan van onze mogelijkheden, de rek is eruit. De mooie plannen die inwoners in de stad hebben, het Enschede Akkoord. Dat doet pijn. Deze tijden zijn zwaar, je voelt de problematiek van Enschede op je schouders en je probeert er het beste van te maken. Sommige leden van deze raad doen geloven dat wij totaal andere keuzes hadden kunnen maken, alsof we inwoners moedwillig pesten en teleurstellen. Dit is echt onzin en verdeeldheid zaaien.

Wij willen dank uitspreken naar het college, de ambtenaren en de coalitiegenoten voor het afgelopen jaar. Het gaat soms hard, dat kan geen geheim zijn, maar we weten elkaar te vinden en hebben begrip voor elkaars standpunten en achtergronden. Dank voor dit leerzame jaar. Ook de constructieve oppositie willen wij danken. Ondanks de verschillen toch meedenken in het belang van de stad en snappen hoe moeilijk sommige keuzes zijn.

Dan terug naar de realiteit van vanavond. Zoals vorige week ook al aangegeven is het voor de PvdA van belang dat deze Zomernota de juiste balans kent. De balans tussen het minimale doen voor de stedelijke ontwikkeling van de stad maar er wel zeker van zijn dat de kerntaken op voornamelijk het sociale domein uitgevoerd kunnen worden. Daarnaast is het van belang dat we de gewenste slagen maken in de transformatieopgave. Die balans is door het college op de meeste punten, gezien de omstandigheden, voldoende gevonden. Rondom de participatiewet, armoede, inwonerbetrokkenheid en duurzaamheid blijven we echter ambitieus en komen we met diverse voorstellen.

Laat ik beginnen bij de Participatiewet:

Daar zit onze grootste zorg. Net als het goed lijkt te gaan en er eindelijk een plus in zicht is, komt deze harde boodschap van nieuwe tekorten. Het college stelt daarom voor de dienstverlening aan mensen, die niet op korte termijn naar werk kunnen, stop te zetten en vooral nog in te zetten op de inwoners die ‘redelijk makkelijk’ aan een baan kunnen komen.

Inwoners die niet direct een baan kunnen vinden worden volgens het college niet in de steek gelaten, maar dat klinkt de PvdA nog als te onzeker. Want hoe gaan we het dan wel doen en ook nog goed doen? Juist deze inwoners hebben  heel veel baat bij een goede samenwerking met de gemeente, omdat ze ook vaak te maken hebben met andere problemen, zoals schulden, slechte gezondheid, slecht woonklimaat, armoede, laaggeletterdheid. En het lastige is, hoe kwetsbaarder de positie van de inwoners, hoe meer ze juist op ons als gemeente zijn aangewezen. Wij moeten dus de relatie met deze inwoners goed houden en toegankelijk zijn. Hoe zorgen we ervoor dat de leefwereld van deze mensen echt leidend wordt, omdat het leven simpelweg altijd ingewikkelder is dan de regels in de Participatiewet heeft voorzien? Nog steeds zien we boetes en sancties die onredelijk zijn en voor ontzettend veel extra problemen zorgen, ipv zaken oplossen. De angst dat iemand meer krijgt dan nodig, lijkt soms groter dan de angst dat iemand niet krijgt wat hij nodig heeft. Deze mensen bevinden zich op een rotonde zonder afslagen, aldus de nationale ombudsman. Dit zijn de problemen die ik dagelijks hoor op mijn werk, waar we het PvdA ombudsteam vaak over horen en het Diaconaal Platform. Maar, er is hoop. De Participatiewet kent namelijk uitzonderingen, Art 16 wel te verstaan. Het college mag aan iemand, die geen recht heeft op bijstand, toch bijstand verstrekken, indien dringende redenen daartoe noodzaken. De PvdA verwacht daarom van het college een duidelijke visie op deze problematiek in de aankomende Enschedese Arbeidsmarkt Aanpak en het Armoedebeleid en een mogelijke aanpassing van de Maatregelenverordening.

Motie: Uitbetalen van de bijstand in natura

Maar, voor deze inwoners willen we het zo snel mogelijk makkelijker en overzichtelijker maken, daarom komen we met de motie “Uitbetalen van de bijstand in natura”. Mensen met een Participatiewet uitkering krijgen zo de keuze hun uitkering grotendeels in natura te ontvangen. De gemeente betaalt dan rechtstreeks de huur en vaste lasten, zodat inwoners zich daarover geen zorgen meer hoeven te maken. Bij de Motiemarkt heeft deze motie steun gekregen van diverse (grote) zorginstellingen uit Enschede. De PvdA is ervan overtuigd dat de uitkering in natura verstrekken een kostenbesparing oplevert, bijvoorbeeld doordat er geen huurachterstanden meer kunnen ontstaan en hierdoor huisuitzettingen worden voorkomen, er geen gas/water/stroom afsluitingen meer plaats zullen vinden, er een verwachte afname van bewindvoering optreedt en een verlaging van schuldenlasten door minder incassokosten en boetes.

Motie: Flexibele bijstand

Daarnaast is er een groep inwoners die ‘redelijk makkelijk’ weer aan het werk kan gaan vanuit de bijstand. Parttime werken is meestal de eerste stap, wat overigens de kans op duurzame uitstroom uit de bijstand 3x vergroot. Deze inwoners zijn te bewonderen, want zij krijgen te maken met een ongekende onzekerheid van verschillende inkomstenbronnen, verschillende betaaldagen en steeds wisselende toeslagen. Allemaal factoren die er juist níet aan bijdragen de stap naar werk te zetten, omdat de onzekerheid over inkomsten simpelweg te groot is. Elk gewerkt uurtje telt en de kans op een fout of de stempel ‘fraude’ heeft zulke verregaande consequenties, dat het mensen juist afremt. Om hier het verschil te kunnen maken en juist mensen te stimuleren de stap te zetten om uit de bijstand te komen, moeten wij ervoor zorgen dat de bijstand zekerheid biedt ipv onzekerheid. Mensen weten namelijk wat ze hebben en niet wat ze gaan krijgen. Dat is de dagelijkse werkelijkheid. Daarom willen wij werken met een flexibele bijstand, die uitgaat van vertrouwen en belonen, die juist motiveert en niet beangstigt of straft als het je juist lukt zelf geld te verdienen. Wij willen ruimte voor experimenten en heel concreet meer gaan werken met de huidige mogelijkheden van de Flextentie regeling. Hiervoor hebben wij samen met de coalitie een motie ingediend.

Waarom? Omdat we zo mensen weer de kans geven op eigen kracht mee te doen, zich te ontwikkelen en weer zelf een salaris te verdienen. En het mooie is, we denken ook dat deze regelingen zichzelf terugverdienen, omdat mensen weer sneller aan het werk komen en dit dus een daling in het aantal bijstandsuitkeringen betekent. Met deze moties willen we dat de Participatiewet in Enschede beter gaat werken voor al onze inwoners.

Motie: Impuls tegen armoede

Naast de Participatiewet maken we ons gezamenlijk veel zorgen over de armoede die gezinnen en kinderen dagelijks ervaren in onze stad. Vooruitlopend op het nieuwe Armoedebeleid kondigen we met gepaste trots de motie ‘Impuls tegen armoede’ aan, die gesteund wordt door de coalitie.  Deze motie gaat ervoor zorgen dat de kinderen en gezinnen die opgroeien in armoede, verschil gaan merken. Wij hebben al een prachtig kindpakket, met heel veel materiële ondersteuning en mogelijkheden. Maar in armoede opgroeien is zoveel meer dan een gebrek aan spullen. Het maakt dat je je als kind minder voelt, het heeft invloed op de keuzes die je maakt in je leven en op je toekomstperspectief. Deze kinderen en jongeren maken zich dagelijks zorgen of er wel geld is voor eten of schoolspullen, ze voelen stress bij hun ouders, zijn zelf gespannen en kunnen zich moeilijker concentreren op school. Dit moet stoppen. Deze motie draagt bij aan het behalen van deze ambitie. Het armoedebeleid van nu moet er een zijn waarin we werken aan het voorkomen van armoede en het structureel oplossen van armoede. Concreet gaan we dit doen door:

• Zoveel mogelijk drempels naar hulp weg te halen, door één duidelijk ‘loket’, met één aanvraagformulier zodat inwoners niet overal een nieuwe aanvraag hoeven te doen;
• Een experimenteeragenda ‘Schulden’ op te stellen, met daarin ruimte voor bijvoorbeeld het overnemen van schulden, sociaal incasseren, werken vanuit de schaarste theorie en het herkennen van laaggeletterdheid. De cijfers liegen er niet om, de helft van de mensen met financiële problemen is laaggeletterd en zij dragen deze problematiek over op hun kinderen. Zij begrijpen brieven slecht en weten vaak niet voor welk probleem ze bij welk loket moeten zijn. Onze huidige bureaucratie versterkt logischerwijs hun financiële problemen en dat kan niet langer.
• Het nieuwe armoedebeleid laten voldoen aan de aanbevelingen uit het rapport ‘Alle kinderen kansrijk’ van de Kinderombudsvrouw;
• Een Preventieagenda op te stellen, denk hierbij aan het voorkomen en sneller oplossen of wegnemen van schulden onder jongeren, om voortijdige schooluitval te voorkomen;
• Kijken hoe we het inkomen van inwoners beter aan kunnen laten sluiten bij het huishoudboekje van het Nibud.

Waarom? Omdat wij elke dag moeten proberen ervoor te zorgen dat kinderen en jongeren kunnen opgroeien in een gezin waar genoeg geld is om van te leven, waar warmte en aandacht is, waar ouders de kinderen stimuleren en ondersteunen en waar kinderen en jongeren vrij zijn van dagelijkse zorgen. Want die zekerheid is de basis voor een goed bestaan en ieder kind verdient gelijke kansen.

Motie: Right to Challenge

Dan willen wij toch ook stil staan bij participatie van inwoners, of zoals helaas nu voorgesteld, de verminderde participatie van inwoners. Dat doet pijn. Als ik mijn mede raadsleden bevraag waarom ze in de politiek zijn gegaan, zeggen ze bijna allemaal omdat ze willen dat de inwoners meer inspraak krijgen op hun leefomgeving. Wij willen dat inwoners met ideeën en voorstellen kunnen komen voor verbeteringen van de stad. Dat mensen bij ons gehoor vinden en zich verantwoordelijk voelen voor elkaar.

Dat zijn allemaal mooie woorden, die in de harde, financiële realiteit gesneuveld lijken. Toch doet de PvdA, samen met de coalitie een poging Right to Challenge te behouden voor de stad, door het indienen van een motie. Dit is het recht van inwoners om ons als gemeente uit te dagen om taken over te nemen als zij denken dat het slimmer, beter, goedkoper of anders kan. Hoe mooi is dat!? In onze stad zijn al een viertal succesvolle projecten in korte tijd opgeleverd. Dit moeten en willen wij blijven faciliteren. Inwoners van de stad hebben veel kennis in huis en weten wat er leeft. Daarom vragen wij het college en de commissie Enschede Akkoord hier een visie op te ontwikkelen in samenspraak met wijkorganen en bewonersorganisaties. Wellicht is er een plek voor R2C binnen de kaders van de besteding van de wijkbudgetten?

 Dan de transformatie, waarin wij geloven en waarvan de kern is dat het de menselijke maat weer naar boven haalt, dat we doen wat nodig is, dat het aansluit op de denk- en leefwereld van mensen en dat wij op basis daarvan gaan handelen. Daarom is de PvdA blij met de 1,2 miljoen om de transformatie te laten slagen. Wel zijn we benieuwd naar alle projecten die het college in dit kader heeft, daarom steunen we de motie Transformatie Sociaal Domein van BBE. Daarnaast lijkt het ons goed de stand van zaken en de kracht van het maatwerkbudget dat elk wijkteam heeft te weten. Hoe wordt dat in Enschede ingezet en wat leren we ervan? Dit zouden we graag inzichtelijk krijgen.

Motie: Zero emissie binnenstad distributie

Duurzaamheid. Tsja, de afgelopen weken is al gebleken dat het wat sommige partijen betreft hier niet snel genoeg gaat. Maar laten we niet te zuur doen, want dat lijkt ook niet te helpen. Daarom is het tijd voor een positief verhaal over de kansen van duurzaamheid, zodat u daarna geen nee meer durft en kan zeggen. De transformatie biedt namelijk ontzettend veel kansen  die juist vooruitgang voor iedereen kan realiseren, om onze eigen toekomst van schone energie in deze stad vorm te geven. Eentje waar we trots op kunnen zijn. Het draait nu nog teveel om wat we met elkaar zogenaamd te verliezen hebben en wat het ons kost, ipv wat we ermee kunnen winnen en wat het oplevert. Vrijwel elke econoom is het erover eens dat de baten van de overstap naar een schone economie ruimschoots opwegen tegen de kosten. Daarnaast blijkt uit de doorrekening van het klimaatakkoord dat er tot 2030 in ons land tussen de 40.000 en 70.000 voltijdsbanen bij komen. 7 groene banen voor elke fossiele baan! Wij krijgen er dus een toekomstbestendige economie voor terug, daar kan toch niemand tegen zijn?! Voor Enschede willen we oa concreet werken aan de ‘emissieloze binnenstad distributie’ in 2025. Daarvoor hebben we een motie ingediend, samen met de coalitie.

Waarom? Omdat een schonere lucht en een schone economie ons allemaal aangaat, met dalende gezondheidskosten en een beter welzijn. Daarnaast is het voor de PvdA essentieel dat de verandering voor iedereen kansen biedt. De Verenigde Naties spreekt hierover in termen als ‘klimaatapartheid’. De rijksten kunnen het zich veroorloven zich te weren tegen de gevolgen van de klimaatverandering, terwijl de armsten zijn overgeleverd aan de elementen.

In Nederland gaat het dan vooral om de huisvesting: 20% van de Nederlanders woont nu in een huis met vochtplekken of schimmel. Bij oude huurwoningen ligt dit percentage rond de 40%. Het ingrijpend renoveren en energieneutraal maken biedt voor heel veel mensen een kans op vooruitgang. Zowel in leefklimaat als in gezondheid. Daarnaast kan circa 10% van de inwoners de maandelijkse energielasten niet opbrengen. Juist door die groepen te helpen bij de verduurzaming van hun woning, ontstaat er een win-win situatie. Uiteindelijk is de vermeden klimaatschade natuurlijk de grootste winnaar. Onze generatie kan nog werken aan een schone en groene toekomst, om erger te voorkomen. Die verantwoordelijkheid moet ook Enschede voelen en daarnaar gaan leven.

BENUTTEN VAN KANSEN: Concluderend, wat de PvdA betreft moet het gaan om het benutten van kansen, op alle vlakken. Wie niet rijk is moet namelijk slim zijn. De kansen van de transformatie, van de Participatiewet, van een andere invulling van ons armoedebeleid, verzin het maar. We moeten lef durven tonen als het gaat om het doorbreken van de overerving van armoede, juist omdat daar op de lange termijn de kansen zitten voor jeugd en gezin. De komende tijd wil de PvdA hard werken aan die idealen, zodat we zeker zijn van een Enschede met toekomst voor iedereen.