Problemen in thuiszorg overstijgen lokaal niveau

In de media hebben wij kunnen vernemen dat de grootste thuiszorgorganisatie van Nederland, TSN, in problemen verkeert en uitstel van betaling heeft aangevraagd.
Het is de zoveelste zorgorganisatie op rij die om dreigt te vallen. Ook andere thuiszorg- organisaties, zowel lokaal als landelijk, geven aan in problemen te komen.

Geld op de plank
In de Stedelijke commissie van 7 september van dit jaar hebben wij vragen gesteld aan het college over de problemen van TSN. De reactie van het college was toen dat er niets aan de hand was en niemand zich zorgen hoefde te maken over zijn of haar hulp.

Wij vroegen het college toen ook of het klopte wat de directeur van TSN, Zion Jongstra, in de media zei. Hij stelde vast dat er bij gemeenten veel zorg geld op de plank blijft liggen. Volgens hem is dit een direct gevolg van ‘extreme’ bezuinigingen die worden doorgevoerd en van het feit dat gemeenten de vergoeding die zij krijgen voor thuiszorg niet geheel aan thuiszorg uitgeven, maar oppotten of gebruiken voor andere doeleinden.

Volgens verantwoordelijk wethouder Jurgen van Houdt gold het niet voor Enschede. De problemen bij TSN zijn ontstaan doordat zij de aanbesteding hebben binnengehaald door met een, naar nu blijkt, te lage uurprijs te offreren. Hoewel er in Enschede geen sprake is van ureninzet maar resultaatsturing ‘schoon en leefbaar huis‘, heeft dit gevolgen voor de uren die men inzet om dat resultaat te behalen. TSN acht dit niet toekomstbestendig.

De aanbesteding is uitgevoerd via Samen14, het samenwerkingsverband van 14 Twentse gemeenten voor de vormgeving van de nieuwe gemeentelijke zorgtaken. Daaraan is een aantal aanbestedingsvoorwaarden verbonden. Men kan niet zomaar van een partij af, als het ware. Al met al heeft deze marktwerking in de zorg ingrijpende gevolgen voor zowel de mensen die zijn aangewezen op huishoudelijke hulp, als voor medewerkers die hun baan (dreigen te) verliezen.

Situatie urgent
Gelet op de actualiteit en de ernst van de problematiek hebben wij in de Stedelijke commissie van 30 november wederom vragen gesteld; Zijn er in Enschede mensen die door de problemen bij TSN vanaf vandaag geen huishoudelijke hulp meer zullen ontvangen en zo ja, om hoeveel mensen gaat het? Komen er door de problemen bij TSN nu huishoudelijke hulpen op straat te staan? Is Enschede, gezien de actuele ontwikkelingen, voorbereid om in te kunnen spelen op situaties waarin thuiszorgorganisaties niet meer de zorg kunnen leveren die zij nu leveren?

De wethouder gaf aan dat het college de ontwikkelingen in de gaten houdt en zegde toe om waar nodig problemen snel te willen oplossen. Dat wil hij doen in nauw overleg met TSN, de Twentse gemeenten en eventueel andere zorgaanbieders van huishoudelijke ondersteuning. Voorlopig is het niet aan de orde dat de medewerkers van TSN worden ontslagen en de patiënten die zorg krijgen in problemen raken. In Enschede gaat het om 872 cliënten. TSN laat weten gedurende de surseance haar cliënten zorg te blijven verlenen.

Dit neemt niet weg dat wij nog heleboel aanvullende vragen hebben. Is TSN enige zorginstelling die als gevolg van niet toereikende uurprijs in problemen zegt te verkeren? We hebben het college gevraagd om een pro-actieve rol nemen en de grote instellingen te vragen hoe zij ervoor staan. Hoe kan het dat de uurprijs niet toereikend is voor TSN, hoewel zij het toen wel hebben geacteerd door te offreren? Of is het zo dat er niet voldoende rekening is gehouden in de aanbesteding met de CAO afspraken voor de werkers in de thuiszorg? Of was sprake van een te rooskleurige offerte? Heeft Samen14 een noodscenario op de plank liggen, nu TSN en wellicht ook andere zorginstellingen niet langer in staat blijken de huishoudelijke hulp te kunnen leveren?

Vragen bij marktwerking
De politieke vraag is natuurlijk of wij moeten pleiten voor het verruimen van het budget, waardoor de zorginstellingen in staat worden gesteld om de zorg naar behoren te verlenen en de medewerkers onder fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden hun werk te laten doen. Of ligt het veel dieper, omdat het stelsel de zorginstellingen dwingt om er het maximale uit te halen ten koste van de patiënten en de medewerkers. De marktwerking eist zijn tol, veel manifester dan tot nog toe.

Het lijkt tijd om de hele discussie over de marktwerking en de verregaande neoliberale koers op allerlei terreinen opnieuw te starten. Dit betekent dat wij als PvdA het lef moeten tonen om dit onderwerp zowel lokaal als landelijk op de agenda te zetten!