De Menselijke Maat

In februari van dit jaar vroeg de gemeenteraad om een onafhankelijk onderzoek naar de menselijke maatvoering in het sociaal domein, specifiek binnen de uitvoering van de Participatiewet en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). De commissie Menselijke Maat lichtte het rapport onlangs toe. In de stedelijke commissie van 15 november jl. bespraken wij het eindverslag van de commissie Menselijke Maat op politieke wijze.

Een korte samenvatting van het eindverslag van de commissie Menselijke Maat

‘In opdracht van de gemeenteraad Enschede heeft de commissie een onafhankelijk onderzoek verricht naar de menselijke maatvoering in het sociaal domein. De commissie constateert dat de gemeente in de eerste helft van het laatste decennium een streng beleid heeft gevoerd op het terrein van de Participatiewet en de Wmo 2015, met nadelige gevolgen voor kwetsbare inwoners die een beroep moeten doen op de gemeenschap. Tevens heeft de commissie kunnnen vaststellen dat de gemeente de laatste jaren steeds meer afstand neemt van dit strenge beleid. De commissie beveelt aan de uitgangspunten voor de nieuwe benadering zichtbaar te maken. Dit komt de koersvastheid van het beleid dat de menselijke maat als uitgangspunt neemt, ten goede. Volgens de commissie kan de gemeente veranderingen in beleid en uitvoering zelf ter hand nemen. De aanbeveling is om gedragswijzen bij de uitvoering van de Participatiewet en de Wmo 2015 vast te leggen in de vorm van een brede publicatie van beleidsregels en na te gaan in hoeverre de gemeente aan bestaande gedragswijzen wil blijven vasthouden of dat aanpassingen vanuit een oogpunt van menselijke maatvoering geboden en mogelijk zijn. De commissie beveelt verder aan dat de gemeente het uitgangspunt hanteert “van alles in een keer goed”. Voorkomen moet worden dat burgers eerst bezwaarschriftprocedures moeten doorlopen alvorens gelijk te krijgen. Ook wat betreft de klachtenprocedure doet de commissie aanbevelingen. De commissie heeft het vertrouwen dat de gemeente de weg naar een burgervriendelijker beleid goed zal weten te vinden.’

De aanbevelingen van de commissie Menselijke Maat op een rijtje

1. De Commissie beveelt aan dat de gemeente erkent afscheid te hebben genomen van het strenge beleid dat in het verleden is gevoerd, met verwijzing naar de gevolgen van dit beleid voor kwetsbare groepen en dat de gemeente aangeeft wat de uitgangspunten zijn van het nieuwe beleid dat inmiddels is ingezet.
2. Leg bestendige gedragswijzen bij de uitvoering van de Participatiewet en de Wmo 2015 vast in de vorm van een brede beleidsregelpublicatie en ga daarbij na in hoeverre de gemeente aan bestaande gedragswijzen wil blijven vasthouden of dat aanpassingen vanuit een oog- punt van menselijke maatvoering geboden en mogelijk zijn.
3. Voorkom dat burgers een belastende bezwaarschriftprocedures moeten doorlopen. Voor de Wmo 2015 houdt dit onder meer in dat bij alle aanvragen voor huishoudelijke ondersteuning direct in uren moet worden geïndiceerd. Voor de terugvorderingen in het kader van de bijstand houdt dit onder meer in dat gemeente de grondslag over gehele periode waarover wordt teruggevorderd afdoende onderzoekt en aannemelijk maakt.
4. Hanteer binnen het sociale domein één visie op de integrale ondersteuning op alle leefgebieden van de burger en stem de organisatie van de uitvoering daarop af.
5. Investeer meer in het frequent, intensief en persoonlijk klantencontact met de burger. Dit bevordert dat burgers zich beter aan de wet houden waardoor wordt voorkomen dat achteraf corrigerend moet worden opgetreden.
6. Bied duidelijkheid over de positie van de klachtencommissaris en ga na hoe deze positie kan worden versterkt met het oog op autoriteit en doorzettingskracht in de gemeentelijke organisatie.
   Overweeg om zich voor externe klachtbehandeling aan te sluiten bij de Overijsselse ombudsman.
7. Vraag de bezwaarcommissie om een visie te ontwikkelen over een integrale heroverweging waarbij mede met de menselijke maat rekening wordt gehouden en zet een leerproces in gang om ervoor te zorgen dat deze rol wordt waargemaakt. Houd bij de toekomstige bemensing van de bezwaarcommissie rekening met diversiteit in termen van meningen en professionele achtergrond.
8. Betrek cliënten zoveel mogelijk bij de voorbereiding van het uitvoeringsbeleid.
9. Overweeg een onafhankelijke integriteitscommissie in te stellen waar ambtenaren hun zorgen kunnen uiten over het gevoerde beleid of misstanden kunnen melden, als alternatief voor communicatie in de hiërarchische lijn en zonder gevolgen voor positie of carrière

Voor de rest van het rapport klik hier iBabs Online  en scroll naar beneden dan vindt u het vanzelf.

Onze bijdrage tijdens de stedelijke commissie over het eindverslag

Het is goed dat het eindverslag waar wij allen om hebben gevraagd er nu ligt.

Wij worstelen ermee hoe we er goed aan doen hetgeen in het eindverslag staat als gemeenteraad op te pakken. Wat we eerst moeten doen. Hoe we het voor inwoners nog beter aan moeten pakken. Hoe we aandacht hebben voor mensen die geraakt zijn. Maar ook hoe we de organisatie nog beter aan laten sluiten op de leefwereld van mensen. En wat valt onszelf als gemeenteraad, en ons als afzonderlijke raadsleden, aan te rekenen. Dit ligt ons zwaar op de maag.

Ook worstelen wij met de keuzes die in het verleden zijn gemaakt. Waarmee we mensen niet vooruit hebben geholpen. Waar we het mensen zelfs moeilijk hebben gemaakt. Het beleid was streng.

Het huidige college is een andere weg in geslagen. Enschede voert nu een nieuwe, menselijker koers. Geeft ook de commissie aan. Het begin is er, en nu moeten we door. Wij voelen bereidheid en welwillendheid breed in de gemeenteraad. Laten we dat koesteren.

Met een aantal aanbevelingen die de commissie Menselijke Maat doet, kunnen we nu al aan de slag. Met een aantal zijn we zelfs al bezig. Waar we tempo kunnen maken, moeten we dat doen. In een aparte sessie of sessies moeten we op alle aanbevelingen en conclusies ingaan. We zitten in een unieke situatie, een raad met een uniek rapport. Hier willen wij zorgvuldig mee aan de slag gaan.

Twee aanbevelingen eruit gelicht

Wij kunnen ons grotendeels in alle aanbevelingen vinden die de commissie Menselijke Maat heeft gedaan. Maar een aantal vragen om wat meer nuancering, toelichting en uitwerking. Op een tweetal aanbevelingen ga ik hieronder kort even in.

De eerste aanbeveling (zie onder het kopje ‘de aanbevelingen …op een rijtje’) staat voor ons buiten kijf. Een van de voorwaarden van de PvdA bij de deelname aan dit college was, het strenge beleid los te laten en de warme hand te reiken. De kentering is ingezet en daar gaan we mee door. En ja, we willen kijken of we iets moeten doen voor de mensen die geraakt zijn door het oude beleid. Hoe dat eruit moet zien, is voor ons nog onduidelijk, qua omvang en wat dan passend zou zijn.

De vijfde aanbeveling staat als een paal boven water. Investeer meer in het frequent, intensief en persoonlijk klantcontact. Ja natuurlijk. En wel heel snel, heel veel. Hier wordt ook al meer en meer op ingezet, weten wij.

Het vervolg

Om de aanbevelingen en de conclusies verder handen en voeten te geven, geldt dat we allereerst met de woordvoerders van alle partijen in een vertrouwde omgeving onder leiding van een externe gespreksleider met elkaar in gesprek gaan. Over wat we hebben geleerd, wat onze waarden zijn, hoe we verder moeten op de korte en lange termijn met de aanbevelingen en conclusies van de Commissie en wat we van het college nodig hebben. We houden u op de hoogte van de acties die de Raad op de korte en lange termijn onderneemt.