Wmo 2015: kansen pakken, niet laten liggen of afbreken

In de Stedelijke raadscommissie werd op maandag 8 september het beleidsplan WMO 2015 behandeld. Kort gezegd, gaat die over het beleid van de gemeente rond zorg en ondersteuning. Een belangrijk stuk, omdat per 1 januari 2015 de gemeente hiervoor verantwoordelijk wordt.

Nota wollig en weinig concreet
De nota bevat veel wollige teksten en weinig concrete uitwerking. Het is zeker geen nota die uitstraalt dat kansen benut gaan worden. En de transitie, de overdracht van bevoegdheden en middelen van Rijk naar gemeenten, is een kans. De transities bieden de mogelijkheid dat daadwerkelijk een transformatie kan plaatsvinden in de maatschappij die meer recht doet aan de samenstelling van de bevolking en de verdeling van de middelen. De kansen liggen er nu, maar gaan we ze ook pakken? Het vergt een vorm van omdenken: anders gaan denken om kansen te pakken en te benutten.

Geen vernieuwing in aanbestedingsbeleid
Wij als PvdA zien in de transities goede mogelijkheden voor sociale innovaties. Daarmee bedoelen we dat we het anders, beter, goedkoper en slimmer moeten organiseren. Waar grootschalige voorzieningen met veel eenvormigheid en een zware overhead niet langer meer door ons allen op te brengen zijn, komt er een ander type samenleving bovendrijven. Die van ervaringsdeskundigen en gelijkgestemden die elkaar in nieuwe samenlevingsvormen opzoeken en vinden. Geen zware overhead, geen dure zorg maar zorg voor elkaar is dan wat bindt.

In het aanbestedingsbeleid lijkt het er echter op dat gekozen wordt voor oude vertrouwde partners die hun oude vertrouwde ding doen. Natuurlijk wil iedereen de eigen vertrouwde hulp blijven houden. Dat dit mogelijk is, heeft de vorige wethouder Ed Wallinga laten zien. Maar de grote opgave zit hem juist in de betaalbaarheid de komende jaren. We kunnen niet doorgaan op de oude voet, zonder dat we een beeld hebben van de betaalbaarheid. Thuis moet je ook de tering naar de nering zetten als je minder binnenkrijgt. Veel mensen weten dan toch aardig creatief te worden. In de nota en het aanbestedingsbeleid zien wij daar echter weinig van terug.
Ik vrees dat we aan het eind van 2015 heel vervelende keuzes moeten maken als budgetten niet toereikend blijken te zijn. Ik heb van het college nog geen antwoord gehad hoe men dat voor wil zijn. Het lijkt een beetje de Titanic: die ijsberg zit er echt!

Communicatie gebrekkig
Ook op het onderdeel communicatie is nog veel te verbeteren. Mensen willen weten waar ze aan toe zijn. is op dit ogenblik van cruciaal belang. De mensen moeten weten waar ze aan toe zijn. En als je nog niet weet wat het antwoord is, zeg het dan! Ik heb het college gevraagd waar mensen met hun vragen terecht kunnen. Zet daarvoor desnoods extra telefoonpanels in. Maar ik heb er tot nu toe niet van teruggezien.

Duidelijkheid over mantelzorgers ontbreekt
Bij mantelzorgers bestaat veel onduidelijkheid over wat er gebeurt als ondersteuningsarrangementen op maat worden afgesproken bij de zogenaamde keukentafelgesprekken. Mantelzorgers en vrijwilligers worden door elkaar gebruikt. Mantelzorg is nooit vrijwillig en kan/mag niet afgedwongen worden. Een mantelzorger kan zeker niet ingezet worden als onafhankelijke ondersteuner. Vrijwilligers daarentegen moeten in staat gesteld worden om te ondersteunen en ook door de cliënt geaccepteerd worden. Er zitten veel haken en ogen aan de privacy van cliënten. Wie waarborgt de privacy als je met niet-professionele krachten gaat werken? En wie vangt overbelaste mantelzorgers op? En wie ondersteunt de vrijwilligers? Allemaal nog onbeantwoorde vragen.

Geen versterking preventiebeleid
Door in het nieuwe beleid veel meer in te zetten op preventie, krijgen voorliggende voorzieningen een grotere rol. Voorkomen is veel beter dan “te laat” gebruik moeten maken van dure specialistische zorg. Die zorg moet uiteraard bereikbaar en gewaarborgd blijven, maar waar het kan, moeten we meer inzetten op rollen die we vanuit de samenleving vervullen.
Dat zijn rollen vanuit de sportvereniging, de georganiseerde wijkinitiatieven zoals buurt- en huiskamers in de wijk (of een Smileyveld), een speeltuin als huiskamer van de buurt, de (brede) scholen, speeltuinwerk, de sport- of muziekvereniging. Preventie en vroegsignalering zijn voor jong en oud altijd beter. Noaberschap in de oude betekenis. Omkijken naar je buurman.

In het verleden vervulden het sociaal-cultureel werk en het opbouwwerk die ondersteunende rol in wijken en buurten waar zulke initiatieven niet zo vanzelfsprekend zijn. En juist die laatste voorziening dreigt nu te sneuvelen.

Ik heb daarom in de Stedelijke commissie gevraagd waar het uitgewerkte plan is, waarin de voorliggende voorzieningen kunnen rekening op versterking in de komende jaren. Het antwoord heb ik gisteren moeten vernemen uit de krant. Het college van B&W wil flink het mes zetten in welzijnsorganisatie Alifa, de Stichting 55 +, de Ouderenbonden en Stichting Informele Zorg. Onder de noemer ‘Versterking Burgerkracht’. Nergens is te vinden welk idee er achter zit. Bouwen aan een transformatie terwijl je de fundamenten afbreekt. Voor mij zit daar een tegengestelde beweging in. De PvdA wil die uitgelegd hebben door het college.

Kortom…
Al met al staat het beleidsplan WMO 2015 nog onduidelijkheden en roept het veel vragen op. Zeker nu het college in de tussenliggende tijd maatregelen neemt die haaks staan op de doelen in het plan. Daar heeft de PvdA het laatste woord nog niet over gezegd. Bij de behandeling in de gemeenteraad, naar verwachting op 29 september, zullen we daar zeker op terugkomen.